De zorg die je je eigen kinderen gunt
In een interview in Trouw vertelde ik dat een van mijn kinderen tijdens de zwangerschap een hersenbloeding heeft gehad. Van dichtbij heb ik meegemaakt wat het betekent om afhankelijk te zijn van de hulp van anderen. Het begon met medische zorg, maar al gauw bleek dat er ook op de lagere en middelbare school net wat anders nodig was. Je krijgt te maken met het bijzonder onderwijs, vraagt extra begeleiding aan en je krijgt te maken met talloze bureaucratische processen.
Ik heb veel betrokken jeugdzorgprofessionals gezien. Maar ook veel wisselingen waardoor het verhaal steeds opnieuw verteld moest worden. De zoektocht naar de juiste mensen om je heen is lastig maar ook enorm belangrijk. De jeugdzorgprofessionals die het verschil maakten luisterden écht naar zijn verhaal en konden vanuit die betrokkenheid signaleren wanneer mijn zoon meer (of minder) hulp nodig had. Kwetsbaarheid is namelijk geen momentopname. Geen foto maar een film die blijft veranderen. Deze ervaring heeft een impact op mijn werkzame leven. Ik werk vanuit het doel om de zorg te leveren die ik mijn eigen kinderen zou gunnen. Dat is een van de redenen dat ik aan de slag ben gegaan als voorzitter van Jeugdzorg Nederland. Want vandaag de dag staat het ‘kwetsbaar zijn’ in onze samenleving onder druk.
Om te beginnen is onze samenleving complexer en onzekerder geworden. Het is voor jongeren in het bijzonder extra belastend geworden. Het is hún toekomst die op de tocht staat. Tegelijkertijd zijn het ambitieniveau en de verwachtingen van jongeren torenhoog. De focus ligt op productiviteit, de ‘beste’ versie van jezelf zijn en het onderliggende idee dat dit alles maakbaar is. Dat er in de levens van jongeren soms periodes zijn waarin je het even niet meer weet. Periodes waarin je hulp van buitenaf nodig hebt. Kortom, dat er periodes zijn waarin je meer of minder kwetsbaar bent, lijkt niet in dit plaatje te passen.
Juist daarom is het zo schrijnend dat de kranten volstaan van het falen van het systeem in de jeugdzorg. Vanuit het maakbaarheidsideaal overvragen we momenteel zowel jongeren en ouders als hun hulpverleners. Het lukt ons als samenleving momenteel onvoldoende om vanuit gelijkwaardigheid náást jongeren en hun ouders te staan als het zelf even niet lukt. Het lukt ons onvoldoende om er voor hen te zijn op het juiste moment, hun problemen écht te zien en daar een passend antwoord op te hebben. Deels veroorzaakt omdat kwetsbare jongeren toch vaak gezien worden als kostenpost. Dat is het ook niet gek dat het gesprek over de verbeteringen in de jeugdhulp nu al maanden stilligt vanwege de financiële paragraaf.
We moeten als maatschappij beter leren omgaan met kwetsbaarheid en ons realiseren dat kwetsbaarheid een onderdeel is van de realiteit. Een onderdeel van een veerkrachtige samenleving. Dat betekent dat we kwetsbaarheid niet zien als probleem waar we de juiste oplossing voor in huis hebben maar dat we écht oog hebben voor onze naasten. Dat we verschillen niet wegstrijken maar omarmen en dat we deze mensen zien als volwaardig onderdeel van onze samenleving. Er moet in het bijzonder ruimte zijn voor kwetsbaarheid onder jongeren want als we de jeugd nu loslaten staat de samenleving van de toekomst op de tocht.
Een ding weet ik zeker: aan de jeugdzorgprofessionals ligt het niet. Zij wijzen niet naar het systeem maar zeggen onvoorwaardelijk “die kinderen doen ertoe”. Ik ben trots op deze mensen. Zij staan voor wat ze doen en komen op voor de jongeren die bij hen aankloppen. Het is aan ons om ervoor te zorgen dat zij hun werk goed kunnen uitvoeren zodat zij de zorg kunnen verlenen die we onze eigen kinderen zouden gunnen.
Mede daarom sta ik hoopvol in mijn nieuwe opdracht al voorzitter van Jeugdzorg Nederland. Zaken zijn oplosbaar! Wij zijn als vereniging op aard om deze maatschappelijk opdracht waar te maken. Dat kunnen wij door de onderlinge verbinding tussen onze leden te versterken, en gebruik te maken van de gezamenlijkheid en eenheid die wij als vereniging vormen.
Zo bouwen we samen aan de veerkrachtige samenleving van de toekomst mét daarin een passende plaats voor kwetsbaarheid.
Ronnie van Diemen
Voorzitter van Jeugdzorg Nederland (sinds 1 februari 2023)
