Gemeenten, samenwerken gaat niet vanzelf!
Vorige week riep Hans Spigt vanaf deze plek gemeenten op te ontkokeren. In Trouw herhaalt hij die oproep vandaag. Ontkokering is het weghalen van schotten tussen budgetten en afdelingen: ontschotten zoals dat in Ambtelijk Beschaafd Nederlands heet. Een integrale benadering is een essentiële voorwaarde (voor samenwerking) maar niet het doel op zich. Samenwerking ontstaat pas als partijen elkaar ook daadwerkelijk kunnen vinden. Ook daarin hebben gemeenten een sleutelrol: zij kunnen partijen (nog beter) bij elkaar te brengen. Te beginnen in de wijkteams.
Kritiek op wijkteams in tussenevaluatie Jeugdwet
In de tussenevaluatie van de Jeugdwet was er veel kritiek op de wijkteams. De onderzoekers constateren dat het nog onvoldoende lukt om passende hulp te organiseren. De jeugdhulpaanbieders zeggen dat noodzakelijke expertise en ervaring ontbreekt in lokale teams. Het aantal aanmeldingen in de tweedelijnszorg is toegenomen doordat op- en afschalen nog niet goed functioneert. En de Kinderombudsvrouw stelt dat te lang lichte hulp wordt ingezet waar zwaardere hulp passend is; de positie van de jongere is hiermee vaak ondergeschikt aan organisatorische en financiële belangen.
Veel moet dus beter. Jeugdzorg Nederland gelooft nog steeds dat de zorg voor jeugd het best georganiseerd kan worden door gemeenten. Kinderen kunnen sneller en dichter bij huis geholpen worden. Dat principe lijkt alleen “nog niet goed uit de verf te komen,” zo stellen ook de onderzoekers in de tussenvaluatie. Je zou drie jaar na de decentralisatie beter mogen verwachten.
Verbindingen zijn nodig
Toch heb ik vertrouwen in de toekomst. Onze gezamenlijke opdracht is helder. En oplossingen zijn voor handen. Specialistische kennis en kunde in lokale (wijk)teams is essentieel. Daarom zouden we kennis en betrokkenheid van specialistische organisaties nog meer moeten verbinden met het lokale veld. Daar hebben wij als jeugdhulpaanbieders zelf een rol: we moeten actief onze expertise naar de teams brengen. Dat betekent aan de andere kant ook dat gemeenten verbindingen moeten leggen tussen de verschillende soort van (lichte en van specialistische) jeugdhulp, en met de kinderopvang en alle vormen van onderwijs. Bovendien moeten gemeenten durven investeren. Een goede jeugdzorg kost geld. Nu lijkt het soms alsof de wijkteams de opdracht hebben om niet teveel uit te geven: ze zijn te vaak de knip op de portemonnee van de gemeente.
Gemeenteraad kan het verschil maken
Binnenkort start in de meeste gemeenten in Nederland een nieuwe frisse gemeenteraad: de eerste ‘generatie’ die vanaf het begin van de termijn aan de slag kan met de jeugdzorg. Ik adviseer de leden direct op bezoek te gaan bij de lokale (wijk)teams en de inrichting en beschikbaarheid van verschillende vormen van hulp onder de loep te nemen. Als gemeenteraadslid kun je voor veel kinderen het verschil maken, door ervoor te zorgen dat de toegang tot jeugdhulp in jouw gemeente op orde is. We helpen je graag op weg.
Annet van Zon,
Bestuurslid Jeugdzorg Nederland en bestuurder entréa lindenhout
