Je wordt binnenkort 18 jaar, hoera?
Vanavond behandelt de Tweede Kamer het wetsvoorstel dat de leeftijdsgrens voor het ‘recht’ op pleegzorg verlegt van 18 naar 21 jaar. Dat is een zeer welkome stap, maar ook jongeren die andere vormen van jeugdhulp ontvangen zouden baat hebben bij zo’n verlenging.
“Je wordt binnenkort 18 jaar, hoera!” is de eerste zin die op je beeldscherm verschijnt als je op de website van de Rijksoverheid op zoek gaat naar informatie over de veranderingen waar je rekening mee moet houden als je 18 jaar wordt Het verjaardagsfeestje is een mooi moment om ‘uit je dak’ te gaan met vrienden en vriendinnen. Want 18 worden betekent niet langer als kind behandeld worden, maar (eindelijk) als volwassene. Je mening telt mee, je mag voortaan stemmen bij verkiezingen. Je beslist voortaan zelf over je toekomst en als je het toch even niet weet, vraag je je ouders, familie of vrienden om hulp en raad. Zo hoort het te gaan als je 18 wordt en het volwassen leven begint. Althans: in de ideale wereld, maar die is er niet altijd voor iedereen.
Vooral voor jongeren die problemen thuis hebben of in een instelling wonen staat hun achttiende verjaardag niet altijd in het teken van onafhankelijkheid en vrijheid. Voor hen is er te vaak geen geleidelijke overgang, maar een ‘harde knip’. Op hun achttiende verjaardag vervalt de jeugdhulpplicht van de gemeente. Natuurlijk zijn er jongeren die niet kunnen wachten tot ze op eigen benen kunnen staan en afscheid kunnen nemen van alle hulpverleners en regels. Die keuze moeten ze ook behouden. Toch zijn er veel jongeren uit de jeugdzorg die graag, ook na hun achttiende, nog hulp en ondersteuning krijgen.
“Maar” zal de ingevoerde lezer te binnen schieten “jongeren kunnen toch gebruik maken van de optie tot verlengde jeugdhulp tot hun 23ste?”. Dat klopt. Helaas zijn gemeenten steeds terughoudender in het toekennen van deze verlengde jeugdhulp. Daarnaast moet deze verlenging elk half jaar opnieuw worden aangevraagd en dient via een noodzakelijkheidstoets te worden aangetoond dat hulp/begeleiding nog nodig is, daar waar anderen gewoon op hun ouders of pleegouders kunnen terugvallen. De ‘Nee, tenzij-regel’ gaat logischerwijs gepaard met een hoop onzekerheid. Ook andere regelingen zoals de WMO bieden hier geen alternatief. De tarieven binnen de WMO zijn namelijk bij lange na niet toereikend om de hulp in te schakelen die deze jongeren nodig hebben. We vragen al langer aandacht voor deze kwetsbare jongeren die tussen wal en schip vallen bij de overgang naar volwassenheid: de Jeugdwet schiet hier nu tekort.
Toch zetten we stappen in de goede richting. De Tweede Kamer spreekt er vanavond over en stemt er volgende week dinsdag over: het automatisch verlengen van de pleegzorg tot het 21ste levensjaar wordt eindelijk in de wet vastgelegd. Gelukkig gebeurt dit in de praktijk al sinds 2018 toen de VNG, het ministerie van VWS, Jeugdzorg Nederland en de Nederlandse Vereniging van Pleegouders hier afspraken over hebben gemaakt. Het is goed dat dit nu eindelijk geregeld wordt, maar helaas is het maar een klein stapje. Wat voor jongeren in de pleegzorg nu geldt, zou ook voor jongeren die in een instelling verblijven moeten gelden. En ook voor jongeren die jeugdhulp ‘ambulant’ thuis ontvangen. Het liefst halen we de ‘harde knip’ er helemaal uit en gaan we over op een kwalitatieve invulling van de jeugdhulpplicht. Maatwerk; op basis van een toekomstplan voor iedere jongere die 18 wordt met hulp en ondersteuning van ouders, pleegouders, school, werkgever en hulpverlening.
Hoe zorgen we dat deze jongeren klaar zijn voor zelfstandigheid? Wat mij betreft gaan we structureel toetsen of de Big 5-doelstellingen (Support, Wonen, School en Werk, Inkomen en Welzijn) gerealiseerd zijn. Hiervoor pleiten de ervaringsdeskundigen van ExpEx al geruime tijd.
Patricia schreef op de website van Jeugdzorg Nederland voor gemeenteraadsleden:
“Er zijn redenen dat de meeste jongeren pas met 25 op zichzelf gaan wonen en financiën is daar een hele grote van. Hoeveel achttienjarigen hebben genoeg geld om op zichzelf te kunnen wonen met de woningmarkt, energiekosten en prijsstijgingen van nu? “
Laten we luisteren naar deze zorgen en jongeren uit de jeugdzorg ook die eerlijke kans geven op zelfstandigheid, werk en gezond leven. Dan geldt de zin op de website van Rijksoverheid “Je wordt binnenkort 18 jaar, hoera!” eindelijk ook voor hen!
