Kamer wil snel duidelijkheid over aanbesteden
Op 23 februari 2017 vond in de Tweede Kamer het AO Jeugdhulp plaats. Er werd onder andere gesproken over de nieuwe aanbestedingsregels, de kwaliteit van wijkteams, het terugdringen van de administratieve lasten door standaardisering, het woonplaatsbeginsel, kinderen in de maatschappelijke opvang en het Actieplan Pleegzorg.
Aanbesteding
Een prominent onderwerp tijdens het Kamerdebat is de aangescherpte aanbestedingswetgeving, die gevolgen lijkt te hebben voor de inkoop van jeugdhulp voor 2018. Veel gemeenten en jeugdhulporganisaties maken zich hier zorgen over. De Tweede Kamer vreest voor doorgeslagen marktdenken en vindt ‘Europees aanbesteden’ voor jeugdhulp te ver gaan. Meerdere Kamerleden verwijzen naar het Jeugdpoort-Verkiezingsdebat van dinsdag 21 februari 2017, waar marktwerking en aanbesteding bij jeugdhulp uitgebreid aan de orde kwamen.
‘Kappen met marktwerking’
Verschillende fracties vragen staatssecretaris Van Rijn om te kijken naar de suggestie van Jeugdzorg Nederland om een overgangsjaar in te stellen en de striktere aanbestedingsregels voor jeugdhulp op te schorten. Henk van Gerven (SP) wil helemaal ‘kappen met marktwerking‘ in de zorg en dus ook bij jeugdhulp. Ook Loes Ypma (PvdA), Linda Voortman (GL), Mona Keijzer (CDA) en Vera Bergkamp (D66) stellen kritische vragen en roepen de staatssecretaris op om snel duidelijkheid te scheppen. Ze maken daarbij wel onderscheid tussen marktwerking en aanbesteding. Brigitte van der Burg (VVD): ‘Aanbesteding is niet per definitie dramatisch, maar ik vraag me wel af of aanbesteding nodig is bij jeugdhulp‘.
Van Rijn: lichter regime
‘Europees aanbesteden hoeft echt niet bij de inkoop van jeugdhulp. Er zijn wel Europese regels, maar bij de inkoop van jeugdhulp geldt een lichter regime‘, aldus staatssecretaris Van Rijn: ‘Je mag wel degelijk vooraf met elkaar om tafel, maar de nieuwe regels eisen dat dit transparant gebeurt‘. Hij kondigt aan dat een werkgroep van ministeries, VNG en branches aan de slag gaat met de aanbestedingsproblematiek en het zoeken van oplossingen: ‘Wat niemand wil, en dus ook ik niet, is dat aanbestedingsprocedures tot bureaucratie en ongewenste uitkomsten leiden‘.
Moties aanbestedingen
De Tweede Kamer dient enkele moties in over de aanbestedingsproblematiek. Een motie van SP en GroenLinks wil de aanbesteding voor Jeugdbescherming en Jeugdreclassering een jaar opschorten. Deze motie wordt door de staatssecretaris ontraden en krijgt ook geen meerderheid in de Tweede Kamer. Van Rijn belooft wel dat hij gaat bekijken of de regelgeving aanpassing behoeft, al dan niet voor bepaalde jeugdhulpvormen. De staatssecretaris doet de toezegging met de betrokken partijen naar oplossingen te zoeken en gemeenten te informeren over de mogelijkheden. Een motie van PvdA en CDA roept op tot verschaffen van duidelijkheid en ondersteuning voor gemeenten om te komen tot ‘dialooggerichte gunning en raamovereenkomsten‘ en een vereenvoudigde aanbestedingsprocedure. Deze motie wordt met algemene stemmen (steun van alle partijen) aangenomen in de Tweede Kamer.
Kinderen in maatschappelijke opvang
Er wordt ook gesproken over kinderen in de maatschappelijke- en vrouwenopvang, waarbij wordt verwezen naar een motie van Vera Bergkamp (D66) die een dag eerder bij een debat over de WMO is aangenomen. De Tweede Kamer is breed van mening dat kinderen in de opvang goede zorg moeten krijgen en dat de verbinding met jeugdhulp gelegd moet worden. Van Rijn heeft in burgemeester Lenferink (Leiden) een aanjager gevonden die gemeenten hierbij gaat helpen. Ook de knelpunten rond de aansluiting 18-/18+ komen uitgebreid aan bod. De staatssecretaris verwijst naar het traject dat door het NJi wordt uitgevoerd en blijft met branches en gemeenten zoeken naar oplossingen voor concrete knelpunten.
De SP stelde schriftelijke vragen n.a.v. bericht in Trouw
‘Harde kritiek’
Ook de berichtgeving van Trouw en NOS naar aanleiding van een brief van de gezamenlijke jeugdbranches en een column van de Kinderombudsman komt aan bod. Kamerleden en staatssecretaris constateren dat er een groot verschil in beleving van de stand van zaken tussen wethouders in het land en de jeugdhulporganisaties. Kamerleden maken zich zorgen over de signalen die ze krijgen. Van Rijn: ‘We zijn er nog niet, maar we zijn op weg’. Hij geeft aan dat steeds duidelijker worden waar de knelpunten zitten, dus dat die ook beter aangepakt kunnen worden. Staatssecretaris Van Rijn vertelt dat hij met VNG en branches heeft afgesproken dat de landelijke regie op een aantal onderwerpen aangescherpt wordt. Ook wordt er werk gemaakt van een nieuw voorstel voor het woonplaatsbeginsel, waarvoor dan niet langer het gezagsregister geraadpleegd hoeft te worden.
Basiseisen voor wijkteams
Er zijn grote verschillen tussen wijkteams in het land. De Tweede Kamer vraagt opnieuw aandacht voor de kwaliteit van de wijkteams, vooral in relatie tot de belangrijke functie als ’toegangspoort’ tot de juiste jeugdhulp. Staatssecretaris Van Rijn geeft aan dat het ministerie advies, ondersteuning en opleidingsmogelijkheden biedt aan de wijkteams. Van Rijn wil ook met de VNG in gesprek om te komen tot minimale basiseisen aan wijkteams. Hij worstelt daarbij met zijn rol in een gedecentraliseerd stelsel, en bepleit: ‘Geen Haagse regels, maar ook geen vrijblijvendheid‘. Ook gaat hij met de VNG in gesprek over het uiteenvallen van jeugdregio’s. Want regionale samenwerking is van cruciaal belang voor de regionale en bovenregionale zorg.
Administratieve lasten
In het programma i-Sociaal Domein werken branches en VNG samen aan standaardisering en vereenvoudiging van processen. Voor drie uitvoeringsvarianten zijn standaardsartikelen ontwikkeld. Als iedere gemeente gebruik maakt van (één van) deze drie standaarden, dan nemen de administratieve lasten voor jeugdhulpaanbieders drastisch af. Linda Voortman (GroenLinks) noemt de administratieve lasten voor aanbieders ‘nog altijd torenhoog‘. Vera Bergkamp (D66) vindt dat alle gemeenten de ontwikkelde standaarden moeten gebruiken. Henk van Gerven (SP) pleit zelfs voor één uniforme standaard. Ook andere partijen willen dat er een einde komt aan de bureaucratie.
Staatssecretaris Van Rijn inventariseert binnenkort wat de actuele stand van zaken is rond het gebruik van de standaarden door gemeenten. Hij wil samen met de VNG het gebruik van de standaarden stimuleren, maar bereid ondertussen ook alvast een wetswijziging voor (‘een haakje in de wet‘) om de standaarden verplicht te kunnen stellen. Linda Voortman (GroenLinks) benadrukt dat de administratieve lasten alleen teruggedrongen worden als gemeenten zich echt beperken tot de standaardartikelen en er geen extra regels aan toevoegen. Van Rijn is dat met haar eens en gaat dit ook duidelijk maken aan gemeenten. Ze mogen geen extra eisen stellen, ‘of ze moeten er ook extra voor betalen‘, aldus de staatssecretaris. Ook werd er aandacht gevraagd voor de werkdruk bij de jeugdzorgwerkers. De afname van de administratieve lasten moet ook voor hen merkbaar worden.
Actieplan pleegzorg
Brigitte van der Burg (VVD) constateert dat er door het beleid om kinderen bij voorkeur in een pleeggezin of gezinshuis te plaatsen, relatief meer kinderen met ‘zwaardere problematiek‘ in pleegzorg en gezinshuizen terecht komen. Ze ziet dat dit vraagt om extra zorg en ondersteuning, maar dat gemeenten daar te weinig rekening mee houden. Ook andere Kamerleden vragen aandacht voor knelpunten rond pleegzorg. Ook bij dit onderwerp komt de continuïteit van de zorg als een jongere 18 jaar wordt aan bod. Vera Bergkamp (D66) vindt dat gemeenten te weinig gebruik maken van de mogelijkheid voor ‘verlengde jeugdhulp‘ (tot 23 jaar). Staatssecretaris Van Rijn kondigt aan dat deze punten, en andere pleegzorg-knelpunten die bij de begrotingsbehandeling al aan de orde kwamen, allemaal terug zullen komen in het Actieplan Pleegzorg dat binnenkort verschijnt. Ook wil Van Rijn kijken naar aanvullende manieren om meer pleegouders te werven.
Klik hier voor alle ingediende moties en de stemmingsuitslagen
Er kwamen nog veel meer onderwerpen aan de orde tijdens het AO Jeugdhulp op 23 februari 2017. Het (concept) woordelijk verslag van het debat is hier te downloaden.
