Minder gedwongen afzonderingen in de JeugdzorgPlus
Er wordt steeds minder gedwongen afgezonderd in de instellingen voor gesloten jeugdhulp, de zogenoemde JeugdzorgPlus. Onderzoekers van de Academische Werkplaats Risicojeugd concluderen in het eindrapport van het project ‘Ik laat je niet alleen’ dat er sprake is van een “stabiele en steeds verder doorzettende significante daling van het aantal gedwongen afzonderingen van jongeren die in de JeugdzorgPlus verblijven.” Het rapport waarschuwt ook, want het einddoel van nul afzonderingen is nog niet in zicht: “Er is geen tijd om achterover te leunen.”
De jeugdzorgplusinstellingen stelden zichzelf in 2018 twee gezamenlijke doelen: minder jongeren in de JeugdzorgPlus en (op termijn) geen gedwongen afzonderingen meer. Sinds 2017 is het aantal jongeren in de JeugdzorgPlus met bijna dertig procent gedaald, en sinds de eerste nulmeting in 2019 gaat ook het aantal gedwongen afzonderingen in alle instellingen omlaag. “Dat is de lijn die we willen zien,” zegt Bas Timman, bestuurslid van Jeugdzorg Nederland, “maar we realiseren ons ook dat er meer moet gebeuren.”
Activiteiten instellingen
De Academische Werkplaats Risicojeugd constateert dat het “zeer aannemelijk” is dat de daling is toe te schrijven aan activiteiten die instellingen hebben ondernomen om gedwongen afzonderingen terug te dringen: een grotere focus op behoeften van individuele jongeren, een uitgebreider en gevarieerder dagprogramma, andere methodieken en meer training en aandacht voor intervisie en supervisie van professionals. Daarnaast is het gezamenlijk leren door professionals over jeugdzorgplusinstellingen heen, de zogenoemde ambassadeurs van ‘Ik laat je niet alleen’, een effectief middel geweest.
Gezamenlijk leren
Direct na het uitspreken van de ambitie in 2018, hebben de jeugdzorgplusinstellingen een gezamenlijk project en netwerk ‘Ik laat je niet alleen’ opgezet. De ambassadeurs kwamen samen met jongeren en ervaringsdeskundigen eens in de zes weken bijeen. Dat werkte, vertelt Sander Konings, therapeut/praktijkbegeleider bij ViaAlmata en ambassadeur. “De open en eerlijke uitwisseling van kennis en ervaringen, waarbij je je dus ook kwetsbaar opstelt naar elkaar, is heel waardevol geweest. Het opent nieuwe denkpaden of ideeën waar je zelf soms niet aan gedacht hebt.”
Aanbevelingen
In het rapport ‘Ik laat je niet alleen’ staat ook een aantal aanbevelingen. Zo wordt geadviseerd te blijven investeren in professionals en in cultuurverandering, goed te luisteren naar jongeren en ervaringsdeskundigen, met en van elkaar te leren gebruikmakend van data, en te komen tot kleinere groepen en kleinschalige voorzieningen. Bas Timman, Jeugdzorg Nederland: “We nemen alle aanbevelingen ter harte. Dat vraagt allereerst wat van de instellingen zelf en wat van alle instellingen gezamenlijk. Het vraagt echter ook wat van de bredere omgeving van de JeugdzorgPlus, van de verwijzers tot de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor de jeugdhulp. Deze jongeren zijn onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Om het beter te doen zullen we iedereen dus moeten (blijven) betrekken.”
Definitie
Bij het terugdringen van gedwongen afzonderingen wordt de volgende definitie gehanteerd: ‘gedwongen afzonderen betreft het tegen de wil van de jongere plaatsen in een ruimte die hij of zij niet mag of kan verlaten’. De jeugdzorgplusinstellingen hebben bewust gekozen voor een brede definitie en meer te doen dan alleen het sluiten van de separeerruimtes. Ze willen daarmee voorkomen dat het probleem wordt verplaatst en er op een andere manier op een andere plek gedwongen wordt afgezonderd.
