Minister onderzoekt gemeentelijke tekorten
De Tweede Kamer maakt zich grote zorgen over de financiële tekorten bij gemeenten op jeugdzorg. Dit thema stond centraal in het AO Financiën Sociaal Domein in de Tweede Kamer gisteren. Minister De Jonge (VWS) gaat daarom nader onderzoek doen naar omvang en achtergronden van de tekorten, maar wil daarop vooruitlopend geen maatregelen nemen. Omdat er pas vanaf 2020 echt meer geld komt voor het gemeentefonds, zijn veel Kamerleden ongerust over de situatie in 2019. Minister De Jonge deelde die zorgen niet en verwees in zijn antwoorden naar de jeugdhulpplicht: jongeren die hulp nodig hebben, moeten die hulp ook krijgen. Bovendien zou het totaalbudget van gemeenten volgens de minister voldoende zijn.
Gemeentelijke tekorten
De centrale vraag tijdens het algemeen overleg ‘Financiën Sociaal Domein’ was: krijgen gemeenten genoeg geld om hun taken in het sociaal domein (en in het bijzonder de jeugdzorg) goed uit te voeren? Bijna alle Kamerleden verwezen naar recente mediaberichten over tekorten op de jeugdzorg in Den Haag, Groningen, Zeeland, Assen, Hart van Brabant en andere gemeenten, een onderzoek van Divosa naar de tekorten en de zorgen van VNG over tegenvallende inkomsten. Ook de signalen van de gezamenlijke jeugdbranches werden in het debat aangehaald. De oplossing zit volgens minister De Jonge in de forse accres-stijging (extra geld voor Gemeentefonds) als gevolg van de afspraken in het Interbestuurlijk Programma tussen rijk, provincies en gemeenten. Maar, zo gaf de minister zelf toe, de grootste stijging van het gemeentefonds komt pas in 2020. De Tweede Kamer vond het daarnaast erg onduidelijk hoeveel hiervan dan voor jeugdhulp beschikbaar komt.
Onderzoek naar omvang en aard tekorten
Minister De Jonge laat de komende tijd diverse onderzoeken uitvoeren naar de omvang en oorzaken van de gesignaleerde tekorten. Hij wil onder andere in 30 gemeenten, waarvan 15 met een tekort op het sociaal domein en 15 zonder zo’n tekort, een verdiepend onderzoek doen. Deze onderzoeken zijn pas in het voorjaar van 2019 gereed. Tot die tijd wil minister De Jonge geen financiële maatregelen nemen. Hij vindt de 200 miljoen euro in het fonds tekortgemeenten (voor 2018) en 36 miljoen euro in het transformatiefonds (voor 2019) voldoende, tot ongenoegen van een deel van de Tweede Kamer. Die wil dat minister De Jonge gemeenten nu al tegemoet komt, omdat de problemen nu al groot zijn en niet pas in 2020 opgelost kunnen worden. De minister zei daarop dat hij gaat praten met de VNG, maar deed geen harde toezeggingen.
‘Niet automatisch meer geld’
Op basis van de uitkomsten van de onderzoeken die in het voorjaar van 2019 gereed zijn, gaat de minister kijken welke nadere maatregelen nodig zijn. Hij sluit een verhoging van het budget voor gemeenten niet uit, maar benadrukte herhaaldelijk: ‘het antwoord op een geconstateerd tekort is niet altijd meer geld’. Over het onderzoek van Divosa zegt de minister dat het aantoont dat er een gat zit tussen de begroting en de daadwerkelijke uitgaven van gemeenten, maar dat dit niets zegt over het verschil tussen de inkomsten en uitgaven. Ook hier laat de minister op verzoek van de Tweede Kamer naar kijken in de onderzoeken naar de financiën voor het sociaal domein.
Reële tarieven
Verschillende Kamerleden vroegen tijdens het debat nadrukkelijk aandacht voor de signalen dat gemeenten te lage tarieven voor jeugdzorg betalen. De kwaliteit en continuïteit van zorg komen daardoor in gevaar. Dat geldt volgens de Kamerleden in het bijzonder voor jeugdbescherming. Voor die vorm van jeugdzorg is er een kostprijsonderzoek (uitgevoerd in opdracht van VNG en Jeugdzorg Nederland) beschikbaar, maar er zijn veel signalen dat gemeenten dit kostprijsonderzoek naast zich neer leggen. Sommige partijen vroegen om landelijk vastgelegde minimumprijzen, maar daar voelt minister De Jonge niets voor. Hij deed de mediaberichten over de lage tarieven in eerste instantie af als ‘deel van het onderhandelingsspel’, maar nuanceerde zijn standpunt later enigszins: ‘er moet natuurlijk wel sprake zijn van reële tarieven.’ Het is volgens de minister aan de gemeenteraad om te controleren of daar sprake van is.
Meer informatie:
Woordelijk verslag (stenogram) van AO Financiën Sociaal Domein
Artikel op Binnenlandsbestuur.nl over het AO Financiën Sociaal Domein
Agenda en vergaderstukken AO Financiën Sociaal Domein
AO Financiën Sociaal Domein terugkijken
