Op weg naar minder vrijheidsbeperking in de JeugdzorgPlus
De JeugdzorgPlus werkt hard aan een beter leefklimaat met minder vrijheidsbeperking maar is er nog niet. Dat concludeert de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in een factsheet die vandaag verscheen. De inspectie deed onderzoek bij jeugdzorgplusinstellingen en constateerde dat ze allemaal werken aan een beter leefklimaat en aan acties gericht op minder vrijheidsbeperking. De stabiliteit van de teams en personeelsbezetting vormen vaak nog wel een groot knelpunt. De conclusies sluiten aan bij de resultaten van het project ‘Ik laat je niet alleen’ van de Academische Werkplaats Risicojeugd (AWRJ) om te komen tot minder gedwongen afzonderingen in de JeugdzorgPlus. Ook daarvoor geldt dat organisaties op weg zijn maar dat er nog veel moet gebeuren. De jeugdzorgplusinstellingen erkennen dat en gaan graag aan de slag met de aanbevelingen. Ze zien daarbij Rijk en gemeenten als onmisbare partners.
Terugdringen vrijheidsbeperkende maatregelen
In het voorjaar heeft de inspectie een rondgang gemaakt bij de jeugdzorgplusinstellingen om te onderzoeken hoe instellingen invulling geven aan het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen. Daarbij keek de inspectie naar positieve ontwikkelingen en wat goede voorbeelden zijn, maar ook naar wat beter kan. Alle onderzochte instellingen hebben een eigen terugkoppeling gekregen. Van het algemene beeld is een factsheet gemaakt. Daarin schrijft de inspectie dat alle instellingen actief aan het werk zijn om het klimaat meer ontwikkelingsgericht en minder repressief te maken. Hoe ver de instellingen zijn en wat de specifieke aanbevelingen zijn, verschilt. De inspectie constateert dat er enkele factoren zijn die tempo en kwaliteit belemmeren. Op een deel van de factoren hebben instellingen zelf invloed, zoals de organisatiecultuur en de invoering van een bepaalde methodiek. De oplossing voor andere factoren ligt deels buiten de instellingen, schrijft de inspectie, zoals invloed op de groepsgrootte door beperkte financiële middelen.
‘Ik laat je niet alleen’
De bevindingen van de inspectie sluiten aan bij de resultaten van het project ‘Ik laat je niet alleen’ dat eind mei is afgerond. Onder leiding van de AWRJ hebben jeugdzorgplusinstellingen gezamenlijk toegewerkt naar een gedragen definitie van gedwongen afzonderen, en op basis daarvan een nulmeting uitgevoerd. Gekozen is om gedwongen afzonderen vooralsnog breed te definiëren zodat patronen in beeld konden worden gebracht: ‘het tegen de wil van de jongere plaatsen in een ruimte die hij of zij niet mag of kan verlaten’. Door de brede definitie was een breed beeld bij de nulmeting mogelijk. Daaruit blijkt dat verreweg de meeste gedwongen afzonderingen gepland zijn, zoals rustmomenten gedurende de dag, en dat de meeste afzonderingen plaatsvinden op de eigen kamer van de jongere. De jeugdzorgplusinstellingen willen daarom nu niet alleen kijken hoe ze op korte termijn kunnen stoppen met het gebruik van de isoleercel, maar ook hoe ze zouden moeten omgaan met het afzonderen in een andere ruimte.
Vervolg
De AWRJ doet aan de hand van de nulmeting een aantal aanbevelingen die in lijn liggen met het plan ‘passende zorg voor de meest kwetsbare jongeren’ dat de sector eerder presenteerde. Zo zou iedere instelling onder andere een concreet plan moeten maken om gedwongen afzonderingen terug te dringen en een veilige omgeving moeten creëren met een optimaal leerklimaat voor professionals. Ook zouden de instellingen gezamenlijk een nieuwe meting moeten uitvoeren, op basis waarvan de definitie verder kan worden bijgesteld en uiteindelijk via een veldnorm kan worden vastgelegd. Rijk en gemeenten zouden moeten zorgen voor passende financiering om de gezamenlijke ambities waar te maken. Jeugdzorg Nederland neemt samen met haar leden de aanbevelingen aan de sector ter harte en roept Rijk en gemeenten op hetzelfde te doen. De AWRJ is al gevraagd haar onderzoek te vervolgen en samen met de jeugdzorgplusinstellingen de volgende stappen te zetten in het verminderen van het aantal gedwongen afzonderingen, en in bredere zin het aantal vrijheidsbeperkende maatregelen.
- Factsheet Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd
- Eindrapportage ‘Ik laat je niet alleen’ en publieksversie
- Kamerbrief van minister van VWS, 18 juni 2019
