Tweede Kamer worstelt en valt in herhaling
Dat er nu een akkoord is tussen Rijk en VNG over het financiële kader voor de jeugdzorgplannen betekent niet dat de Tweede Kamer gerustgesteld is, zo bleek tijdens het jeugdzorgdebat gisterenavond. Er zijn grote zorgen over de geplande bezuinigingen van 511 miljoen euro vanaf 2025 en daar bovenop ruim 590 miljoen euro vanaf 2026. De Kamerleden dringen er op aan dat de Hervormingsagenda Jeugd er nu snel komt. De Tweede Kamer wil enerzijds heel graag over concrete oplossingen praten, maar snapt anderzijds ook dat de Hervormingsagenda Jeugd hierbij op tafel moet liggen. Kamerleden benoemen vooral de punten die ze in eerdere debatten ook al benadrukten en worstelen met de timing van dit debat. Voor de zomer wil de Kamer een rondetafelgesprek en een plenair debat over de jeugdzorgplannen organiseren. Het debat van gisterenavond is daarmee vooral een herhaling van zetten en een opmaat naar het grote plenaire debat over de Hervormingsagenda Jeugd.
De Tweede Kamer had kritiek op de timing van en de woordkeuze bij de lancering van de ‘maatschappelijke dialoog’ over de jeugdzorg vorige week, maar steunt in meerderheid de onderliggende gedachte. Waarom is de vraag naar jeugdzorg zo gestegen en welke andere manieren zijn er om jongeren goed te laten functioneren? De Tweede Kamer voegde daar nadrukkelijk aan toe dat voor het aanpakken van de oorzaken van deze problemen veel breder binnen het kabinet gekeken moet worden en riep de staatssecretaris op om deze dialoog ook binnen het kabinet te voeren. In antwoord op vragen moest de staatssecretaris tot verbazing van de Kamer bekennen dat er geen plan ligt over hoe deze maatschappelijke dialoog gestructureerd doorgezet wordt.
Bezuinigingen
De oppositiepartijen, van links tot rechts, trekken fel van leer tegen de voorgenomen bezuiniging van 511 miljoen euro (vanaf 2025) en hekelen de gebrekkige onderbouwing. De coalitiepartijen ontwijken deze aanvallen zo veel mogelijk en laten de bal bij het kabinet als het gaat om de invulling van deze bezuiniging. Staatssecretaris Van Ooijen laat weten dat hij vasthoudt aan de dekking zoals die in het coalitieakkoord staat: beperken van de behandelduur en het invoeren van een eigen bijdrage. Maar met de uitwerking hiervan kan pas verder worden gegaan als duidelijk is welke besparingen met de Hervormingsagenda Jeugd gerealiseerd kunnen worden. Het lijkt er op dat de staatssecretaris de invulling van de bezuiniging zo lang mogelijk uit wil stellen, wellicht in de hoop daarmee uitstel van de bezuiniging op termijn onvermijdelijk te maken.
Mythische proporties
De Tweede Kamer wil dat er haast gemaakt wordt met de daadwerkelijke verbeteringen. Dat voor die oplossingen steeds naar de Hervormingsagenda Jeugd wordt verwezen, leidt tot enige irritatie. De Hervormingsagenda krijgt zo ‘mythische proporties’, terwijl de meeste maatregelen die daarin staan pas op langere termijn tot merkbare verbeteringen voor jongeren, gezinnen en professionals gaan leiden. Bijvoorbeeld omdat wetswijzigingen nodig zijn of aanpassing van lokaal beleid. De Tweede Kamer vraagt naar de voortgang in de uitvoering van eerder aangenomen moties met concrete verbetervoorstellen. Staatssecretaris Van Ooijen verwijst veelal naar de voortgangsbrief die in mei zal verschijnen.
Afdwingbaarheid
Hoewel de Tweede Kamer enerzijds aandringt op snelle concrete verbeteringen, omdat jongeren op wachtlijsten niet kunnen wachten op de effecten van de Hervormingsagenda, gaat een groot deel van het debat juist op aan abstracte beschouwingen over maatschappelijke ontwikkelingen die ten grondslag (zouden kunnen) liggen aan de huidige jeugdzorgvraag. Verschillende Kamerleden vragen aandacht voor de zorgen die door de jeugdbranches, beroepsverenigingen en cliëntorganisaties zijn geuit over het gebrek aan afdwingbaarheid van sommige afspraken in de Hervormingsagenda. De staatssecretaris erkent dat hier nog discussie over plaatsvindt, maar wil niet op de uitkomsten vooruitlopen. Hij hoopt dat er in mei een Hervormingsagenda ligt die door alle partijen aan hun achterban kan worden voorgelegd. De VNG heeft half juni een algemene ledenvergadering gepland.
Georganiseerde onmacht
Minister Weerwind is ook aanwezig en gaat kort in op een aantal vragen over de jeugdbescherming. Het rapport ‘Georganiseerde Onmacht’ van de Algemene Rekenkamer wordt veel aangehaald door de Kamerleden. De daarin beschreven bestuurlijke ‘onmacht’ lijkt zich ook uit te strekken tot de Tweede Kamer zelf. Voor uitgebreidere antwoorden verwijst minister Weerwind naar het debat over jeugdbescherming dat op 29 juni in de Tweede Kamer op de agenda staat. Door tijdnood, want het debat loopt flink uit, komen de jeugdbeschermingsonderwerpen in dit debat dus slechts beknopt aan de orde. De Tweede Kamer vraagt een ‘tweeminutendebat’ aan, zodat in de plenaire zaal moties kunnen worden ingediend. Dit debat zal na het meireces ingepland worden.
Meer over dit debat:
Van Ooijen: ‘Problemen jeugdzorg zouden in hele kabinet mogen resoneren’, van Trouw
Mogelijk toch eigen bijdrage jeugdzorg, van Binnenlands Bestuur
Kamer wil nu actie in jeugdzorg, maar is verdeeld over geld, van Skipr
Commissiedebat Jeugdbeleid integraal terugkijken, via DebatGemist
Commissiedebat Jeugdbeleid teruglezen (woordelijk verslag)
